Dom jednorodzinny w Komorowie: zrównoważona architektura w otoczeniu natury

A

1. Założenia projektowe, w tym główne wymagania klienta

Projekt domu Nowoczesna Stodoła został stworzony z myślą o czteroosobowej rodzinie – rodziców i dwójki dzieci: chłopca i dziewczynki oraz psa. Polegał na kreacji środowiska do życia – wypoczynku, pracy oraz rekreacji – w pełnej symbiozie z otoczeniem. Priorytetem było zbliżenie przestrzeni wnętrz oraz przyrody, kształtowanie i gra światłem, a także troska o zachowanie ludzkiej skali. Obiekt nigdy nie jest przedmiotem zawieszonym w próżni.  Zawsze jest ulokowany w jakimś środowisku przyrodniczym, z którym ma współistnieć, współtworzyć go. Działka, która zauroczyła klientów, znajduje się na przedmieściach Warszawy w otoczeniu rozproszonej zabudowy jednorodzinnej wśród zieleni. Nie jest duża, ma powierzchnię 1373 m2. Celem było takie usytuowanie domu na działce, aby ocalić rosnące na niej drzewa w szczególności rozłożystą sosnę rosnącą od strony drogi dojazdowej.

Układ funkcjonalny miał być czytelnie podzielony na część mieszkalną dla rodziny o metrażu około 250 m2 oraz dostawiony do niej garaż o powierzchni około 100 m2. Najważniejszą strefą miała być strefa dzienna z dwukondygnacyjnym salonem oraz otwartą kuchnią od strony ogrodu. Program funkcjonalny obejmował również gabinet blisko głównego wejścia do domu, pokój hobby oraz master bedroom dla rodziców.  Dla dzieci oprócz ich własnych pokoi, miała powstać wspólna strefa zabaw.

B 

1. Szczegóły lokalizacji

Dom powstał w polskiej wsi Komorów otoczonej lasami. Wokół znajduje się rozproszona zabudowa jednorodzinna wśród zieleni. Od wschodu oraz północy działka graniczy z drogą, od zachodu oraz południa z niezabudowanymi działkami. Najbliższy sąsiadujący budynek znajduje się pod drugiej stronie drogi od strony północnej. Działka porośnięta jest sosnami, które są istotnym elementem kompozycji. Ma nieregularny kształt, nie posiada żadnego kąta prostego. Krótszym bokiem przylega do lokalnej drogi dojazdowej. Wjazd jest zlokalizowany w północno-wschodnim narożniku dzałki.

Główna bryła domu została ustawiona w osi wschód – zachód. Odchyla się od wewnętrznej drogi biegnącej wzdłuż północnego boku działki, aby skierować salon w głąb ogrodu oraz zapewnić większą intymność wewnątrz domu oraz na tarasie. Bryła kryjąca garaż oraz strefę dzieci na piętrze jest ustawiona względem niej pod niewielkim kątem, równolegle po południowego boku działki. Takie ustawienie umożliwia łatwiejszy wzjazd do garażu.

2. Szczegóły zarysu otaczających budynków

Przedmieścia Warszawy w przeważającej skali charakteryzują się rozproszoną zabudową. Okolica domu jest słabo zurbanizowana, a sąsiadujące budynki bardzo różnorodne bez przeważającego stylu. To bardzo częsty problem miejscowych planów zagospodarowania w Polsce, które są bardzo ogólne i pozwalają na zbyt swobodne kształtowanie zabudowy. Budynki są stawiane bez żadnego kontekstu otoczenia w przeważającej liczbie na podstawie przypadkowych projektów gotowych. Bardzo ważna jest głęboka analiza miejsca, w którym powstaje obiekt, aby poszukiwać tożsamości danej lokalizacji. Szalenie istotne staje się w moim odczuciu ścisłe przypisanie obiektu do miejsca, w którym powstanie. Dlatego projekt domu nawiązuje  do naturalnego krajobrazu oraz tradycji budownictwa w regionie.

Sporo emocji w trakcie tworzenia projektu architektonicznego dostarczył miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego. W zapisie minimalnej wielkości działki budowlanej był błąd. W dwóch miejscach podano inny metraż, więc według jednej z opcji posesja w ogóle nie spełniała parametrów działki budowlanej. Na szczęście korzystniejszy parametr był wzięty pod uwagę.

Kolejnym obostrzeniem była maksymalna powierzchnia zabudowy wynosząca 20% powierzchni działki. Udało się spełnić ten warunek. Dom zajmuje 19,87%.

Plan przewidywał dachy spadziste o symetrycznym układzie połaci. Model nowoczesnych stodół znakomicie wpisywał się w tą zasadę.

C

1. Układ funkcjonalny

Główne wejście znajduje się w podcieniu od strony wschodniej. Prowadzi przez przeszklony hol do strefy dziennej. Schody na piętro zostały potraktowane nie jako zwykła komunikacja, ale rzeźba w przestrzeni wyeksponowana zarówno z wnętrza jak z zewnątrz domu. Kuchnia jako centrum zarządzania ma widok na trzy strony, jest częściowo otwarta na salon, ogród oraz przez horyzontalne okno na boczną stronę działki.

Układ parteru jest otwarty. Poszczególne strefy przenikają się ze sobą bez wyraźnej granicy. W takiej sekwencji pomieszczeń najważniejszy jest kontakt z ogrodem. Już od progu widzimy wewnętrzny dziedziniec ogrodowy, który wchodzi w głąb domu. Wokół niego znajduje się garderoba, schody oraz jadalnia. Nie ma wyraźniej granicy między kuchnią,  salonem a miejscem na duży stół rodzinny.

Na piętrze na antresoli znalazł się pokój hobby rodziców oraz master bedroom. Następnie łącznikiem można przejść do drugiej bryły, która mieści pokój zabaw dzieci, ich dwa bliźniacze pokoje z antresolami, wspólną łazienkę oraz schowek. Z przestrzeni zabaw rozpościera się widok na dziedziniec ogrodowy. Strefa dzieci została czytelnie oddzielona od strefy rodziców. Parter pod strefą dzieci mieści garaż na trzy samochody oraz pomieszczenia gospodarcze.

2. Kluczowe obszary projektu

W projektowanym domu celem było wyzwolenie podobnych emocji, do tych które towarzyszą nam podczas obcowania z przyrodą, przebywania w lesie. Kluczowym założeniem projektu było przenikanie się wnętrza domu z otaczającą przyrodą. Efekt ten udało się uzyskać dzięki ogromnym przeszkleniom. Ogród wręcz wnika do wnętrza domu, natomiast wieczorem szczególnie przy zapalonym wewnątrz świetle, przeszklenie ściany szczytowej pozwala eksponować strukturę domu na zewnątrz, w kierunku tarasu.

Przytulności wnętrzom dodaje odkryta więźba dachowa, która również nawiązuje do leśnego otoczenia. Poniżej widok z salonu skadrowany na sosnę rosnącą w ogrodzie.  Dzięki podcieniom wyłożonym płytami z naturalnym rysunkiem drewna z wnętrza domu widoczne są głównie jasne elementy, co sprzyja wrażeniu przytulności. Są niczym łączniki między światem mieszkańców a przestrzenią natury.

D

1. Główne materiały wykończeniowe

Obie bryły wzniesiono w konstrukcji tradycyjnej, murowanej z elementami monolitycznymi takimi jak strop, belki, wieńce i słupy. Całość nakryto dwuspadowymi dachami z ociepleniem nakrokwiowym, aby wyeksponować konstrukcję dachu od wewnątrz. Dachy pokryte są blachą na rąbek w kolorze grafitowym.

Elewacje zostały wykończone grafitowymi płytkami cementowymi. Ciemne elewacje wtapiają dom w otoczenie dając pierwszeństwo naturze. Płytki są nierówne, nawiązują do nierównej powierzchni kory drzew. Ich rustykalny wygląd tworzy kontrast w zestawieniu z innymi materiałami np. dużą powierzchnią przeszkleń, płytami HPL oraz nowoczesną bryłą.

Wrażenie masywności ciemnej bryły minimalizują wnęki, które zostały wykończone jasnymi płytami drewnopodobnymi HPL. Dzięki takiemu zabiegowi z wnętrza domu widoczne są głównie jasne elementy, co sprzyja wrażeniu przytulności. Na ścianach szczytowych bryły garażowej w poziomie parteru elewację tworzą panele z kompozytu w formie ryfli. Znajdują się również w strefie wejścia.

Nad większością powierzchni domu znajduje się odsłonięta więźba dachowa, złożona z krokwi niepołączonych jętkami. Odkryta więźba dachowa, która jest istotnym elementem wnętrza, przewidziana była już na etapie projektu budynku. Aby odsłonić krokwie, heblowane jeszcze przed montażem, zastosowano izolację nakrokwiową w postaci płyt PIR. W projekcie nie ma jętek, czyli poziomych elementów łączących krokwie. Konstrukcja została specjalnie przygotowana pod takie rozwiązanie.

E

1. elementy projektu i konstrukcji, które zmniejszają zużycie energii przez budynek

W projekcie zostały zastosowane rozwiązania pasywne, lokalne, naturalne materiały, jak i wszelkie rozwiązania techniczne przyjazne środowisku. Budynek został podzielony na dwie  zwarte bryły, co  jest też najbardziej efektywną formą w zakresie oszczędzania energii. Duże przeszklenia, skierowane na południową i zachodnią stronę działki, gwarantują korzystny bilans energetyczny budynku. Aby zapobiec przegrzewaniu w okresie letnim, zostały zacienione wysuniętymi połaciami dachu oraz istniejącą zielenią. Kierując się zasadą zrównoważonego rozwoju istniejący drzewostan został zachowany i uwzględniony jako ochrona przed nadmierną ekspozycją słońca w okresie letnim.

Kluczem do osiągnięcia efektywności energetycznej jest odpowiednia konstrukcja domu – szczelna, dobrze zaizolowana i możliwie pozbawiona mostków cieplnych. W obu bryłach zostały zastosowane trójszybowe okna aluminiowe, również w ścianie kurtynowej przy salonie.

Pomieszczenia wentylowane są za pomocą wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła z wywiewanego powietrza.

Projekt – APA Katarzyna Starzyk

Fotografia – Piotr Krajewski

Nagrody:

Złoto w międzynarodowym konkursie  A’Design Award & Competition

https://competition.adesignaward.com/gooddesign.php?ID=147705